ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی ژنوتیپ های انار (punica granatum l.) استان لرستان با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی

ایران دارای غنی¬ترین ذخایر ژنتیکی انار در جهان می¬باشد بطوری که تنوع و تعداد ژنوتیپ¬های انار در ایران بی¬¬نظیر است. استان لرستان دارای تنوع بالایی از ارقام انار می باشد و از نظر میزان تولید انار دارای رتبه سیزدهم در کشور می باشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی انار¬های استان لرستان، تعداد 21 ژنوتیپ انار از چهار منطقه استان جمع آوری شدند. تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های انار مورد مطالعه با استفاده از نشانگرهای مرفولوژیکی ارزیابی گردید. در این پژوهش 21 صفت کمی و 29 صفت کیفی بررسی و مطالعه شدند. نتایج تجزیه واریانس بوسیله نرم¬افزار آماری sas نشان داد که اکثریت صفات مورد بررسی، به جز درصد پوست، ph، میزان مواد جامد محلول، شکل تاج میوه و شکل میوه در محدوده¬ی ارقام معنی¬دار هستند. نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات وجود همبستگی¬های منفی و مثبت معنی¬دار بین برخی صفات مهم را نشان داد. در مورد میزان تنوع در کل ژنوتیپ¬ها، از بین صفات کیفی، وجود پاشنه در سطح تحتانی میوه، شکل پهنک برگ و بلندی تاج دارای بالاترین ضریب تنوع (به ترتیب 11/67، 78/59 و 53/59) بودند و اندازه دانه، درشتی میوه و زمان رسیدن میوه دارای کمترین ضریب تنوع (85/18، 65/21 و 61/22 درصد) بودند. در بین صفات کمی نیز بیشترین ضریب تنوع 11/50، 06/46 و 22/32 درصد به ترتیب برای ویتامین¬ث، وزن میوه و میزان اسید بدست آمد و کمترین ضریب تنوع مربوط به صفات ph، قطر دانه و طول میوه (به ترتیب 5/7، 69/9 و 27/11 درصد) بودند. تجزیه به مولفه¬های اصلی نشان داد که چهار عامل اصلی توانستند 91/98 درصد از واریانس کل را توجیه نمایند. پراکنش ژنوتیپ¬ها با استفاده از عوامل (1و2)، (1و3) و (2و3) انجام شد و نمودار پراکنش ژنوتیپ¬ها نشان داد که ژنوتیپ (a7) دارای فاصله ژنتیکی زیادی با سایر ژنوتیپ¬ها می¬باشد . گروه بندی 21 ژنوتیپ مطالعه ¬شده بوسیله نرم¬افزار¬های past، spss و ntsys انجام شد. در گروه¬بندی ژنوتیپ¬ها به وسیله نرم¬افزار مرفولوژیکی past، 21 ژنوتیپ مطالعه شده در فاصله 45-، در شش کلاستر اصلی دسته¬بندی شدند و گروه¬بندی بوسیله نرم¬افزار spss، ژنوتیپ¬های جمع¬آوری شده از یک منطقه در کلاستر¬های یکسان قرار گرفتند ودر فاصله 5/6 ژنوتیپ¬ها در پنج کلاستر اصلی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین بین مناطق بررسی شده نیز نشان داد که اکثریت صفات کمی بررسی شده، بجز سطح برگ، طول دانه، قطر دانه، طول میوه، قطر میوه، اسیدیته قابل تیتراسیون و میزان مواد جامد محلول، اختلاف معنی داری در سطح 05/0 داشتند.